Boltastelpan sat hér við borðstofuborðið uppúr hádeginu og hámaði í sig laufabrauð með sméri. Var orðin eitthvað kámug á höndunum - smjörið líklega - og brá þeim niður með hliðunum. Mamma hennar tók viðbragð.

Gagnlega barnið: -Ekki þurrka þér í fötin þín!

Boltastelpan: -Ég var ekkert að þurrka mér í fötin. Ég var að þurrka mér í stólinn.

Gleðilega hátíð.

Aðfangadagskvöldið var afbragðsgott eins og það á að vera; maturinn mjög góður, andabringurnar heppnuðust afskaplega vel, alveg mátulega steiktar - ein var þó ögn þynnri en hinar og hefði mátt vera mínútu skemur en var þó alls ekki komin yfir strikið - og meðlætið var fínt - kartöflur ofnsteiktar í andafeiti (og einnig brúnaðar kartöflur fyrir Boltastelpuna); perur, epli og kastaníur steikt í svolítilli andafeiti (já, hún er afbragð til steikingar - ekki mjög holl en það eru nú jólin) og gljáð með hlynsírópi; rauðkál soðið með mandarínum og eplum. Svo hafði ég mjög einfalt salat undir andabringunum, bara lambasalat og tómatbáta. Eftirrétturinn var ís og litlar, heitar súkkulaðikökur. Ég nenni ekki að vera með forrétt á aðfangadagskvöld þegar börn eru við borðið, það er bara vesen.

Ég held að ég hafi ekki fengið svona margar bækur í jólagjöf síðan ég var unglingur. Hlakka allavega til að lesa Samkvæmisleiki. Svo fékk ég triffliskál sem mig er afskaplega lengi búið að vanta. (Þeir sem ekki hafa skilning á því að triffliskál sé eitthvað sem mann getur virkilega ,,vantað" mega bara hrista hausinn.) Og ýmislegt fleira gott.

Og nú þarf ég að fara að tína fram hangikjöt og laufabrauð, hita baunir og búa til uppstúf.

Varðandi kalkúnabringur - já, ég var satt að segja búin að steingleyma þessu - þá gleymdi ég að spyrja hvort þetta væri heil bringa eða hálf (tvöföld eða einföld) og hvað stykkið væri stórt. Þegar ég hef eldað beinlausa bringu (hálfa) hefur hún verið í kringum kíló og þurft í kringum klukkutíma í ofninum við 200°C; heil bringa ætti að þurfa um 1 1/2 tíma, fer þó eftir stærð og þykkt. (Þetta er allt auðveldara að meta ef maður hefur ekki hent kjöthitamælinum ...) Það er um að gera að athuga hvort bringan er ekki steikt með því að stinga í hana og athuga hvort safinn er ekki tær eða jafnvel skera lítinn en djúpan skurð í hana og skoða í sári. Ef bringurnar eru keyptar maríneraðar, kryddaðar eða verkaðar á annan hátt eru þær oft safaminni og því öruggast að skera í þær til að athuga hvort þær eru steiktar í gegn. Að öðru leyti eru þær eldaðar eins og ókryddaðar bringur.

Kalkúnabringu mætti krydda bara með pipar og salti, með einhverri góðri kjúklingakryddblöndu eða með kryddjurtum, t.d. rósmaríni, timjani og/eða salvíu, og svo þegar steikingartíminn er rúmlega hálfnaður er gott að setja einhvern gljáa á h.bringunar. Fyrir utan þessar venjulegu útgáfur eins og sinnepsgljáa o.þ.h. dettur mér í hug gljái úr mangó-chutney þynntu með svolitlum ávaxtasafa, eða t.d. rifsberjagljái (rifsberjahlaup hitað með dálitlum appelsínusafa og e.t.v. kryddað með ögn af kanel), hnetu-hunangsgláa (hunang og grófmuldar pekan- eða valhnetur) eða chili-apríkósugljáa (apríkósusulta þynnt með apríkósu- eða appelsínusafa og krydduð með chilipipar og kummini.

Vonandi kemur þetta að einhverju gagni.

Jólahaldið hér á Kárastígnum er alveg undir kontról.

Dökka lagið af súkkulaðiísnum er að frjósa, það ljósa verður gert á eftir (þríliti súkkulaðiísinn verður tvílitur í ár). Búið að taka andabringurnar úr frysti. Hangilærið komið í pottinn; sett í kalt vatn og haft á lægsta straum. Ég ákvað að fylgja eigin ráðleggingum og sendi efnafræðistúdentinn og uppáhaldstengdasoninn út til að fá áfyllingu á varagaskútinn (asnalegt að vera með varagaskút sem er tómur, er það ekki?).

Ég skrapp niður á Laugaveg í morgun eins og ég er vön að gera á aðfangadagsmorgni. Vantaði líka jólapappír og fleira. Það var eitthvað af fólki í Máli og menningu, slatti í skartgripa- og undirfatabúðum eins og venjulega, en einna mest sýndist mér vera að gera í Kokku. Venjulega er fólk víst ekkert hrifið af að fá eldhúsdót í jólagjöf (nema sérvitringar eins og ég) en ef það er úr Kokku er það sennilega í lagi af því að það er smart og dýrt. (Ekki misskilja mig, ég hef ekkert á móti dóti sem er smart og dýrt ...)

Gleðileg jól.

Það fannst lykill hér í stiganum í gærkvöldi eða morgun - kannast einhver af Þorláksmessugestunum við að hafa týnt honum?

Þorláksmessuboðinu lokið - eða ég á allavega ekki von á fleirum úr þessu - og ég held að það hafi bara verið ágætlega heppnað. Reyndar komu ívið færri en í fyrra, líklega kringum 60 manns, en ég hef trúlega fundið þetta á mér því að veitingarnar voru öllu minni en síðast og pössuðu þetta líka ljómandi vel, engir stórir afgangar en ekkert sem kláraðist alveg fyrr en þá með síðustu gestunum. Nema reyndar bollurnar, þær voru búnar löngu fyrr, ekki síst fyrir tilstilli Boltastelpunnar og Ingólfs frænda hennar, sem bæði röðuðu í sig bollum í tonnatali og litu varla við öðru.

En ég held að veitingarnar hafi annars líkað vel; ég var með heimaverkaða skinku sem var bæði mun minni og léttsaltaðari en undanfarin ár, hrátt taðreykt hangilæri, ofnbakaða bleikju, salat úr reyktum svínabóg, vínberjum og ferskjum, hörpudisk og rækjur í asíu-hvítvíns-kryddlegi, kjúklingalifrarkæfu, Stilton-ost sem ég keypti í Fortnum & Mason á dögunum, heimabakaðar bollur, tvær smákökusortir (það var nú allt og sumt sem ég nennti að baka), jóladrumb með kastaníukremi, skreyttan (af Boltastelpunni) með Mjallhvíti og dvergunum átta, ítalskt panettone skreytt með marsípanávöxtum, þurrkuð trönuber og aðra ávexti. Og eitthvað fleira.

Ég var beðin um uppskriftina að bleikjunni og það er best að ég setji hana bara hér. Ég bar hana fram kalda en hún er ekki síðri heit. Og fín í aðhaldinu eftir áramótin - engin feiti notuð. Hitinn er það vægur að steinseljan breytir ekki lit og fiskurinn ætti að verða safaríkur og góður en ekki ofþornaður, þótt engin olía sé notuð.

Ofnbökuð bleikja með steinselju-sítrónuhjúp

2 bleikjuflök, um 1 kg alls
1/2 knippi steinselja
1 sítróna
nýmalaður pipar
salt (gjarna Maldon)

Ofninn hitaður í 110-115°C. Flökin lögð á pappírsklædda bökunarplötu með roðhliðina niður. Steinseljan söxuð smátt og börkurinn rifinn af sítrónunni. Vænum skammti af pipar og salti blandað saman við. Síðan er safi úr u.þ.b. hálfri sítrónu kreistur yfir bleikjuflökin. Steinseljublöndunni dreift yfir. Bakað í miðjum ofni í um 20-25 mínútur, eða þar til bleikjan er rétt tæplega elduð í gegn (fer eftir þykkt flakanna).

Við jólatréð mitt var festur miði sem á stendur ,,This Christmas tree is a natural product." Nema hvað?

Sauðargæran er hjá mér og þar sem við efnafræðistúdentinn erum á kafi í Þorláksmessuundirbúningi er hann einn að dunda sér við að skreyta jólatréð. Það gengur mjög vel hjá honum. Reyndar getur verið að eitthvert skraut verði fært á milli greina á eftir svo lítið beri á en það er þó ekki víst; hann vandar sig mikið við verkið. Jú, það er reyndar hluti af trénu sem hann nær ekki til vegna þess hvað hann er stuttur í annan endann en það er nú hægt að hjálpa honum við það. Ef hann leyfir.

Jólatrésskrautið mitt er dót sem hefur safnast saman smátt og smátt, ég bæti yfirleitt við fáeinum hlutum á hverju ári og þetta er því frekar persónulegt jólatré. Og verður enn persónulegra af því að það hefur ævinlega verið skreytt af börnum.

Við borðuðum á Humarhúsinu í hádeginu í dag. Fjórréttað og afskaplega gott. Þeir eru öðlingar, drengirnir.

Á næsta borði sat forsætisráðherra ásamt tveimur fylgdarmönnum. Ekki tók ég eftir hvað þeir borðuðu en þeir drukku allir kók úr rauðvínsglösum. Litlar kók í gleri. Í janúar-Gestgjafanum er Jóhannes í Bónus með boð fyrir Björgúlf og fleiri og gefur þeim kók að drekka. Litlar í gleri. Ætli þetta sé að verða trend?

Á morgun er semsagt mitt árlega Þorláksmessuboð (eða eiginlega ekki boð, þetta er bara opið hús og allir velkomnir). Ég fer að setja veitingarnar á borðið um þrjúleytið en ef þið eruð fyrr á ferðinni er allt í lagi að líta inn. Svo má koma hvenær sem er, allavega fram yfir miðnætti, í ýmsum erindum: Fá sér kaffisopa, smakka á ýmiss konar veitingum, hlýja sér á tánum (það verður víst ekki vanþörf á), fá að pissa (það er búið að gera við læsinguna á baðinu svo að efnafræðistúdentinn þarf ekki að vera tilbúinn með skrúfjárnið), eða bara til að óska mér gleðilegra jóla.

Látið endilega sjá ykkur ef þið eruð á Laugaveginum eða nágrenni, þetta er í leiðinni. Ég bý á Kárastíg 9a, annarri hæð (eða þriðju, eftir því hver telur). Það er ekkert skilyrði að ég viti hvernig þið lítið út, hreint ekki. Og fólk sem er búið að tala um það á hverju ári að nú ætli það að koma þetta árið er hvatt til að standa við það.

Veitingarnar verða ýmist kunnuglegar (fyrir fastagesti) eða nýstárlegar. Ýmislegt sem ég hef gert undanfarin ár nennti ég ekki að gera núna en það kemur þá eitthvað annað í staðinn. Sætabrauðsdeildin verður með rýrara móti því að bökunarfiðringurinn minn er vægari en ég hélt en eitthvað verður þar þó. Skinkan er líka í minna lagi en vonandi ekki verri fyrir það.

Hlakka til að sjá ykkur sem flest. Og þið hin öll, gleðileg jól. (Ég á eftir að segja það nokkrum sinnum í viðbót næstu daga en góð vísa er aldrei of oft kveðin.)

Ég verð eiginlega að vísa á þetta hérna. Mér hefur svosem verið líkt við ýmsar eldhúsgyðjur en þetta er nýtt ...

Ég sá kalkúnauppskrift í dagblaði í morgun þar sem talað var um að steikja fuglinn þar til kjöthitamælir sýndi 90°C. Ég er ekki hissa á að fólki finnist kalkúnn oft þurr og þurfi að beita alls konar ráðum til að reyna að koma í veg fyrir það ef þetta er algengt. Jafnvel bandaríska matvælaeftirlitið, sem er nú ekki að taka neina óþarfa sénsa, mælir aðeins með 82°C. Mörg matargúrú - þar á meðal ég - telja 72°C alveg nóg (mælt með því að stinga mælinum í lærið þar sem það er þykkast án þess að hann snerti bein). Ég er vön að taka kalkúninn út þegar mælirinn sýnir 70°C af því að hitinn hækkar hvort eð er alltaf um nokkrar gráður á meðan fuglinn bíður.

Svo er líka hægt að stinga í hann og athuga safann sem rennur út. Ef hann er alveg tær er fuglinn tilbúinn. Ef enginn safi kemur er fuglinn ofsteiktur.

Ég var reyndar örlítið að ýkja þetta með feikinógan tíma - það er að segja, ég hafði nógan tíma fyrir laufabrauðsgerðina en var svolítið sein fyrir úr vinnunni og allir voru mættir þegar ég kom. Efnafræðistúdentsgreyið hafði þurft að spretta upp úr baðinu og taka á móti ættingjunum á handklæðinu. En hann gaf þeim nú samt kaffi. Ég hnoðaði svo deig úr einum fjórum kílóum af hveiti. Við systkinin stóðum svo öll við að fletja út deigið - þetta urðu einar 130 kökur - aðrir skáru út, og ég stóð svo yfir pottinum í hátt á annan tíma og steikti. Og allir biðu eftir því að steikingunni lyki af því að þá steiki ég skufsurnar - krakkarnir komu öðru hverju og spurðu ,,eru skufsurnar ekki að koma?" - og þegar loksins kom að þeim köstuðu allir sér yfir þær. Þær voru fljótar að klárast.

Sauðargæran skemmti sér manna best og fylgdist hugfanginn með steikingunni. Mágur minn var að reyna að fá hann til að syngja en hann var eitthvað tregur til. Ég stakk upp á að hann syngi Bráðum koma blessuð jólin en hann gaf ekkert út á það. ,,Bjart er yfir Betlehem," sagði ég þá af því að ég veit að hann kann það. Þá horfði drengurinn á okkur og sagði ,,en það er ekki satt." Sem var alveg rétt hjá honum. Það var ekkert bjart úti og þaðan af síður yfir Betlehem.

Þetta var afbragðsgott kvöld.

Af því að það er víða verið að ræða um jólahefðir og/eða skort á þeim - og af því að við erum að fara í laufabrauðsgerðina á eftir - og af ýmsum fleiri ástæðum - þá ætla ég að hnykkja á því að þótt ég sé almennt töluvert mikið fyrir hefðir verð ég sífellt minna hrifin af hefðum í jólahaldi. Það er að segja, ef hefðirnar eru ósjálfrátt orðnar að einhvers konar kvöð.

Fyrir og um jólin á fólk að gera það sem það langar til. Borða það sem það langar til, baka bara ef það langar virkilega til þess en sleppa því annars. Ekki fara á jólatónleika bara af því að ,,maður verður nú að fara á einhverja tónleika fyrir jólin", heldur af því að mann langar á tónleika. Ekki gera jólahreingerningu nema maður hefði gert hreint hvort eð var (og hafi tíma til þess). Ekki safna stórfjölskyldunni saman í laufabrauðsgerð nema manni finnist það gaman og hafi tíma til (og ég tek fram að ég hlakka til kvöldsins og hef feikinógan tíma, svo að það valdi nú engum misskilningi, en ef ég gerði það ekki mundi ég aflýsa öllu saman og sleppa laufabrauðsáti vegna þess að að allt laufabrauð sem hægt er að kaupa er nánast óætt).

Sumir segja: ,,Það eru ekki jól nema ég fái hamborgarhrygg/rjúpur/aspassúpu/jólaísinn hennar ömmu/(o.s.frv.)." Æi, ég veit ekki. Ég er blessunarlega laus við svona kvaðir. Ég verð með andabringur á aðfangadag eins og í fyrra vegna þess að öllum þykja þær góðar og eldamennskan er einföld og fljótleg. Ég nota heldur alls ekki sömu uppskrift og meðlætið verður allt annað. Ég er með hangikjöt (og laufabrauð) á jóladag af því að mér þykir það gott og af því að ég sýð það daginn áður og get legið í leti á jóladag, get þess vegna verið á náttkjólnum allan daginn. Ég er með Þorláksmessuboð af því að mér finnst það feikigaman en ef ég væri einhvern tíma þannig stemmd að mig langar ekkert að vera með opið hús allan daginn á Þorláksmessu, þá mundi ég bara tilkynna það.

Ein samstarfskona mín sagði áðan: ,,Æi, ég á eftir að gera paté ..." og ég stoppaði hana af og sagði: ,,Ekki hugsa svona. Þú átt ekkert eftir að gera paté. Hugsaðu ,ég geri kannski paté ef ég er í stuði'. Það er svo miklu þægilegri tilhugsun."

Svo ætlar matargúrúið sjálft að benda á að á Kárastígnum er ekki búið að baka eina einustu köku fyrir þessi jól. Það verður samt örugglega bakað eitthvað. En bara af því að ég er komin með bökunarfiðring í puttana.

Og þið sem haldið að jólin komi bara ekki ef þið gerið ekki þetta eða hitt, eldið ekki þennan mat eða skreytið ekki þennan glugga - prófið bara að sleppa því. Jólin eiga eftir að koma ykkur á óvart.

Ég keypti nokkur jólakort. Og frímerki meira að segja. Og það er víst síðasti dagur í dag til að koma þeim í póst. Samt sit ég hér og velti fyrir mér hvort ég eigi að vera að senda nokkur jólakort yfirhöfuð. Og þá hverjum.

Jú, kannski stelpunum (ehem ...) í saumaklúbbnum, sem virðist vera að veslast upp. Tveimur eða þremur frænkum kannski. Og hvað svo? Ekki er ég að senda fólki jólakort sem ég hitti daglega. Ekki heldur nánustu ættingjum, sem ég hitti hvort eð er fyrir og um jólin. Ekki pabba og mömmu, hvers vegna í ósköpunum ætti ég að vera að senda foreldrum mínum jólakort (nema kannski ef það væri með sætri mynd af mér og efnafræðistúdentinum, en því er nú ekki að heilsa). Ekki fólki sem les bloggið mitt reglulega því það fær bara jólakveðju hér (verst að ég veit ekki endilega hverjir það eru).

Einu sinni reyndi ég að nota jólakortin til að minna fólk á Þorláksmessuboðið mitt en komst að því að það eru alltof margir sem opna ekki jólakortin fyrr en á aðfangadag og þá er nú lítið gagn í að frétta af þessu flotta Þorláksmessuboði sem maður hefði getað mætt í daginn áður ...

Ókei, ég skrifa þessi frænkujólakort allavega. Sé svo til með hitt.

Laufabrauðsskurður annað kvöld hér á Kárastígnum. Og nú vantar mömmu til að hafa yfirumsjón með verkinu. En ætli við björgum okkur nú ekki samt, erum komin með ágæta reynslu. - Mamma er annars komin á sjúkrahúsið á Króknum og fer kannski heim á Þorláksmessu, svo að aðgerðin virðist hafa tekist vel.

Við efnafræðistúdentinn röltum í bæinn áðan og fórum í nokkrar búðir. Ég er reyndar búin að kaupa allar jólagjafir en hann ekki. Ég notaði tækifærið og benti honum á eitt og annað sem ég hefði ekkert á móti að eignast. Við gengum framhjá tveimur pelsabúðum en ég var ekkert að benda honum á neitt þar. Og hefði ekki gert það heldur þótt ég hefði verið með eiginmann með troðið seðlaveski í eftirdragi en ekki staurblankan son.

Sko, ég hefði ekkert á móti því að eignast flottan pels. En ég færi ekki að treysta einhverjum kalli til að kaupa hann á mig.

Ég var að átta mig á að það er nú ekki skrítið að ég skuli ekki vera komin í jólaskap. Hérna liggur maður í megrunaruppskriftum og sparnaðaruppskriftum og léttum hversdagsuppskriftum og svoleiðis dóti þegar allir aðrir eru að hugsa um jólasteikina.

Mér finnst reyndar fínt að ég skuli ekki vera í jólaskapi. Mér þykja jólin alveg hreint ágæt en bara í hófi. Ég er ekki ,,jólabarn". Eða ef ég er það, þá er það bara í smástund klukkan sex á aðfangadagskvöld, þegar Hallgrímskirkjuklukkurnar byrja að hringja og trúleysinginn ég kveikir á útvarpinu til að hlusta á jólamessuna.

Við vorum að tala um þetta áðan og þegar ég fór að hugsa málið held ég að þetta sé það sem ég mundi helst sakna ef ég væri í útlöndum um jólin (fyrir utan fjölskylduna auðvitað). Mér er hundsama hvort jólin eru hvít eða rauð eða hvort það er 20 stiga hiti. Mér er sama um matinn og mundi lifa af þótt ég fengi hvorki hangikjöt, Ora-baunir eða malt og appelsín. En ég þarf að eiga þessa stund.

Er einhver á leiðinni á Krókinn á næstu dögum og getur tekið með sér dálítið stóran pakka?

Af því að ég var spurð um andabringur, þá er hér aðferðin sem ég kem sennilega til með að nota: Ég hita ofninn í 200-215°C. Þerra bringurnar vel með eldhúspappír, sker tígulmynstur í fituna (með ca. 1 cm millibili, passa að skera ekki niður í kjötið), krydda með pipar og salti og kannski með svolitlu rósmaríni og/eða timjani. Hita stóra pönnu vel, set bringurnar á hana með fituhliðina niður og steiki í svona 5-6 mínútur, eða þar til fitan er farin að renna vel (hitinn á að vera nokkuð hár en passa samt að bringurnar brenni ekki). Snúið og steiktar í 2 mínútur á hinni hliðinni. Svo eru þær teknar af, settar í hitað, eldfast fat eða á disk og látnar bíða í um 5 mínútur. Þá eru þær settar í ofninn (með fituhliðina upp) og steiktar í - tja, fer eftir þykkt og smekk, kannski 8 mínútur fyrir fremur lítið steiktar (kjarnahiti um 55°C, bringurnar enn mjúkar þegar fingri er stutt á þær). Láta þær svo bíða í nokkrar mínútur áður en þær eru skornar eða bornar fram.

Ef þessi aðferð er notuð ætti ekki að vera neitt mál þótt einhverjir vilji meira steikt en aðrir því að þá eru sumar bringurnar einfaldlega settar í ofninn um leið og þær eru teknar af pönnunni og fá því lengri steikingartíma.

Meðlæti - tja, mér finnst gott heimasoðið rauðkál ómissandi. Kartöflur, annaðhvort brúnaðar eða ofnsteiktar (helst í andafeiti). Mögulega kartöflustappa og þá helst úr sætum kartöflum a.m.k. að hálfu. Ég er hrifin af steiktum eplum eða perum með andabringu og aðrir ávextir fara líka vel með, t.d. plómur. Einu sinni léttsteikti ég vínber (skorin í helminga) og valhnetur á pönnunni þegar ég var búin að steikja bringurnar og það var mjög fínt. Gulrætur soðnar í appelsínusafa eða appelsíni eru góðar með, líka ýmislegt bakað rótargrænmeti. Spergilkál finnst mér alltaf ganga vel með önd. Sósan -tja, púrtvíns-, rauðvíns- og appelsínusósa eru náttúrlega klassískar.

Hvort hægt sé að gera tiramisu án áfengis - já, því ekki það? Það er hvort eð er ekki til nein ein ,,ekta" tiramisu-uppskrifti og sumar ítalskar uppskriftir eru áfengislausar. Bara nota ögn meira espressó í staðinn.

Efnafræðistúdentinn situr við tölvuna með opna námsbók fyrir framan sig. Móðirin kemur og gægist á tölvuskjáinn.

Móðirin: -Ég vissi ekki að maður þyrfti Quantum Chemistry við að leggja kapal.

Efnafræðistúdentinn: -Ég er að sækja gömul próf og legg bara kapal á meðan ég bíð.

Móðirin: -Þarftu þá Quantum Chemistry til að sækja prófin?

Efnafræðistúdentinn: -Nei, hún er bara til að slá ryki í augun á þér.

En það dugði semsagt ekki til. Ég þekki minn mann.