Allt á leið til fjandans - fyrir 34 árum

Ég var að leita að dálitlu inni á timarit.is áðan og rakst þá á Vísi, 13. júní 1975. Þá var víst allt á leið til andskotans. Í dálkinum Vísir spyr eru nokkrir vegfarendur teknir tali og spurðir:

Hvert stefnir landið?

(danskur nemi) - Íslendingar hljóta að finna lausn á sínum efnahagsvanda, verðfall á afurðum er vonandi tímabundið.

(strætóbílstjóri) - Ekki veit ég hvað er framundan og ástandið virðist sífellt versna, óháð hvaða ríkisstjórn er við völd.

(húsmóðir) - Ég held bara að landið sé að fara yfir. Dýrtíðin er svo óskapleg að fólk lifir ekki lengur af launum.

(tæknifræðingur) - Þjóðarskútan marar í kafi eins og venjulega. Hins vegar hefur maður nú stundum séð það svartara.

(atvinnulaus) - Ég eygi ekki hvar þetta ástand tekur enda og ég treysti satt að segja hvorki ríkisstjórn né verkalýðsforystunni til að leysa vandann.

(húsmóðir) - Allt er stefnulaust nú. Gengisfellingar hafa ekkert hjálpað og því ætti að reyna einhverja aðra leið.

Ég man satt að segja ekkert hvað var í gangi í júní 1975, ábyggilega óðaverðbólga, gengisfellingar, verkföll, lánatregða, verðfall, gjaldþrot. Auðvitað ekkert nándarnærri í likingu við það sem er núna. Þó nú væri.

Sjálf var ég átján ára, í sumarvinnu á ellideild sjúkrahússins á Króknum, lét foreldrum mínum eftir uppeldið á dótturinni, sparaði sumarkaupið eins og ég mögulega gat til að eiga fyrir skólavistinni í MA næsta vetur en lét þó eftir mér að skreppa á böll í Miðgarði um helgar. Og hafði ekki miklar áhyggjur af ástandinu.

Mig langar svosem ekkert til 1975 aftur. En sumu væri ég alveg til í að skipta á.

Ótímabær fróðleikur um sörur

Alltaf er ég nú að rekast á einhvern fróðleik sem breytir íslenskri matargerðarsögu ...

Það hefur til dæmis verið algjörlega viðtekinn sannleikur að Ástríður Guðmundsdóttir hafi fyrst birt uppskrift að sörum á íslensku, í Gestgjafanum einhverntíma seint á 9. áratugnum (man ekki ártalið fyrir víst). Það var áreiðanlega þessi uppskrift sem vakti athygli og varð til þess að breiða út söru-fagnaðarerindið um landið, enda var hún í köku- eða jólablaðinu, þegar fólk er í smákökustuði.

En fyrsta söruuppskriftin sem ég hef fundið (Sarah Bernhardt Lúxus smákökur) birtist aftur á móti í þættinum Daglegt líf í Mogganum, 3. júní 1980. Umsjónarmanns þáttarins er ekki getið en þar er einnig fjallað um sánaböð, hreingerningu á sána og frískt loft í gróðurhúsinu.

Sennilega hafa fáir freistast til að baka sörur í júní, allavega hefur uppskriftin ekki slegið í gegn fyrr en Ástríður birti hana nokkrum árum síðar.

Rétt eins og það er náttúrlega alls ekki árstíminn til að skrifa um sörur. Þurfti bara að nótera þetta hjá mér svo ég gleymdi því ekki.

Nýja bókin komin út

Ætla bara að láta vita að bókin fer í búðir í dag ...

Aðdáendaklúbburinn ...

Svo er hér ein síða, svona til gamans: The Harriet Klausner Appreciation Society.

Aðeins meira um blessaðan gagnrýnandann

Fyrst ég var nú að tala um Harriet Klausner, þá er hér gott dæmi um hvernig The Klausner (eins og hún er stundum kölluð) vinnur - ég valdi Röddina (Voices) eftir Arnald Indriðason. Hún hefur skrifað um a.m.k. fjórar bækur hans; þrjár fengu fimm stjörnur, ein fjórar.

Skáletruðu kaflarnir eru umsögn Kirkus Reviews, þekkts bandarísks tímarits sem birtir umsagnir (en ekki eiginlega gagnrýni) einkum ætlaðar bókasöfnum, bóksölum o.þ.h. Ég sé engin merki þess að Harriet blessunin hafi lesið neitt annað en umsögn Kirkus Reviews (og hugsanlega baksíðutextann).

Klausner:
The grand hotel is loaded with tourists vacationing in Iceland during Christmas. However, the management calls the Reykjavik police to inform them someone murdered their doorman who doubled as Santa Claus. Police inspector Erlendur and Detectives Sigurdur Oli and Elinborg arrive at the crime scene to find in the basement the bludgeoned corpse of Gudlaugur Egilsson; a used condom hangs from his penis.

Kirkus:
Who killed Santa Claus? Reykjavík police inspector Erlendur, with sidekicks Sigurdur Óli and Elinborg, is summoned to a posh hotel to investigate the murder of Gudlaugur Egilsson, found stabbed in his modest basement digs with a condom hanging from his "ditty."

As saliva is taken from all the guests and employees, the three cops interview everyone, but no one admits knowing the victim outside of the hotel. The hotel manager confesses that he had just fired Gudlaugur, but had no motive to kill him.

Saliva samples are taken of guests and employees, none of whom admits personally knowing the 50-ish doorman/handyman. But the hotel manager sheepishly acknowledges that he'd just fired Gudlaugur, apparently leaving him with no other prospects.

Erlendur and his companions soon learn that Gudlaugur was a popular soprano as a young boy so the sleuths turn towards his family, whom he was estranged from after an incident with his father left the older Egilsson wheelchair bound.

A little digging reveals a remarkable story. Gudlaugur was a boy soprano with a brief but spectacular career. Indeed, hotel guest Henry Wapshott had come all the way from England to meet him. Talking to Gudlaugur's estranged father and sister and his old choirmaster Gabríel fills in many details of Gudlaugur's fall from fame, which involved an embarrassing public performance and a subsequent battle with his father so fierce that it left the old man confined to a wheelchair.

Erlendur personalizes the case as it reminds him of his own family, but diligently continues seeking the motive that will lead to the killer's identity if DNA testing fails to do so.
This terrific Icelander police procedural combines a strong murder investigation with Erlendur's personal crisis as the case is wearing him down. His daughter visits him though everyone assumes she is a hooker he hired, and he considers an affair with a crime scene technician.

The case affects Erlendur strangely. Suddenly very tired, he takes a room at the hotel, has obsessive thoughts about his broken family (in a hilarious scene, his drug-addicted daughter Eva Lind, visiting him in his room, is mistaken by hotel staff for a prostitute) and edges toward an affair with Valgerdur, an attractive crime-scene technician.

Readers will appreciate Arnaldur Indridason's fabulous whodunit due to predominately Erlendur (see his previous case SILENCE OF THE GRAVE).

Another top-notch mystery from Indridason (Silence of the Grave, 2006, etc.), its lyrical melancholy matched by the depth of its characterizations.

Það er nú það.

Gagnrýnandinn mikli

Sko, Yrsa er fínn höfundur og Sér grefur gröf áreiðanlega ágætis bók, ég hef ekki lesið hana. En það segir nú ekki mikið að Harriet Klausner hafi gefið henni fimm stjörnur. Það getur vel verið að Harriet Klausner hafi einhverntíma gefið bók minna en fjórar stjörnun en það hefur þá farið framhjá mér. Ég hef aldrei séð bók fá aðra einkunn en fjórar eða fimm stjörnur hjá henni.

Hún hefur einkum látið til sín taka hjá Amazon og Barnes & Noble. Time skrifaði vissulega um Harriet Klausner fyrir tveimur og hálfu ári og þá var hún í fyrsta sæti á listanum yfir þá sem skrifa gagnrýni hjá Amazon - vegna ótrúlegra afkasta, allt upp í 30 titlar á dag. Það var út af fólki eins og henni sem Amazon breytti matinu í fyrra og raðar nú gagnrýnendum eftir því hvernig notendur meta skrif þeirra (,,helpful votes"). Þá datt frú Klausner úr fyrsta sæti niður í sæti 569 ...

Ég hef aldrei tekið minnsta mark á nokkru sem Harriet Klausner skrifar. Það vita allir að margar umsagnir hennar eru spunnar upp úr baksíðutextum. En bókin hennar Yrsu er áreiðanlega jafngóð fyrir því.

Smáviðbót: Ég sé að 2. maí, svo dæmi sé tekið, leggur Harriet inn umsagnir um 63 bækur á Amazon (fyrir utan þær sem hún dæmir hjá Barnes & Noble), svo að hún er greinilega í stuði þessa dagana. Og vinnur um helgar.

Bækurnar 63 fá allar 4 eða 5 stjörnur. Hver og ein einasta.

Heimabakað í kreppunni

Brauð dagsins er ostabrauð. Ég ætlaði eiginlega að baka indverskt flatbrauð - eða steikja það úr skírðu smjöri á pönnu - en var búin að gleyma að gasið kláraðist í fyrradag, það fórst fyrir hjá mér að panta nýtt í gær og heimsendingarþjónustan er bara á milli 3 og 9 (vonandi man ég nú eftir að panta meira á eftir). Svo að ég notaði deigið bara í venjulegt brauð í staðinn og stráði rifnum osti og herbes de provence yfir áður en það fór í ofninn. Namminamm.

Ég er alltaf að verða hrifnari af þessari brauðbökunaraðferð sem ég lýsti hér um daginn. Samt hef ég bara notað þessa einu uppskrift enn sem komið er - en bakað úr henni ótrúlega fjölbreytt brauð, pítsur, bollur og fleira. Ég hef bakað næstum á hverjum degi síðasta mánuð eða meira (en bara búið til deig einu sinni eða tvisvar í viku).

Kosturinn er líka að það er svo auðvelt að baka fyrir einn - eða baka fyrir marga með stuttum fyrirvara.

Fyrir utan náttúrlega hvað það er mikill sparnaður að því að baka brauðið sitt sjálf/ur. Hver deigskammtur (1 kg hveiti) dugir mér í 4-5 brauð og kostar u.þ.b. 125 krónur - er það ekki minna en eitt rúnnstykki kostar sumstaðar? - sem þýðir svona 25-30 krónur pr. brauð (rafmagn til að hita ofninn reyndar ekki innifalið).