Það er mörg þjóðareignin

Þær eru af ýmsu tagi þjóðareignirnar þessa dagana.

Bráðum á maður líklegast allt nema kannski auðlindirnar.

Guðlaugur Þór segir þetta gamaldags leið ríkisafskipta í boði vinstri flokkanna. Ég er eiginlega viss um að bæði Jóhanna og Steingrímur væru alveg til í að eiga ekkert í fótboltaliðum og verslunarkeðjum og öllum fjandanum, hérlendis og erlendis. Rétt eins og ég.

En það hefðu vel mátt vera mun meiri ríkisafskipti af ýmsum hlutum síðustu árin, þá kannski sætum við ekki uppi með allar þessar tískuvörukeðjur og fótboltalið og jú neim it. Svo það er alveg spurning hverjir hafa verið að vega að öllu sem er íslenskt.

Kosningakompásinn

Sveimér ef framsóknargenin í mér eru ekki sterkari en ég hélt ... eða það segir kosningakompás mbl.is:

Samfylkingin (S) 87%
Borgarahreyfingin (O) 86%
Framsóknarflokkur (B) 78%
Lýðræðishreyfingin (P) 76%
Vinstrihreyfingin - grænt framboð (V) 74%
Frjálslyndi flokkurinn (F) 72%
Sjálfstæðisflokkur (D) 59%

Besta brauðið - minnsta fyrirhöfnin

Brauðgerðartilraunirnar, já. Ég hef semsagt verið að prófa mig áfram með nýja aðferð – eða ég hef allavega ekki notað hana áður. Ég hef vissulega oft gert brauð úr linu gerdeigi, ég hef látið gerdeig lyfta sér í ísskáp yfir nótt eða lengur og ég hef haldið lífi í súrdeigi í ísskápnum vikum saman. En ég hef aldrei sameinað þetta allt og það er í rauninni það sem aðferðin gengur út á. Og ég er afskaplega hrifin af útkomunni.

Það barst upp í hendurnar á mér bók sem heitir Artisan Bread in Five Minutes a Day eftir Jeff Herzberg og Zoe Francois; mér fannst það ekki neitt voðalega freistandi titill því að a) ég á þónokkrar bækur sem heita Artisan Bread eitthvað og ég nota sjaldan því að uppskriftirnar eru gjarna frekar flóknar (eða virðast vera það) og skiptast í Dagur eitt og Dagur tvö og eitthvað svoleiðis og ég er eiginlega ekki manneskja sem ákveð að morgni fimmtudags að ég ætli að borða suðurtýrólskt bændabrauð á föstudagskvöldi. Ég plana ekki mikið fram í tímann. Og b) bækur sem bjóða upp á fimm mínútna lausnir á svoleiðis eru gjarna plat.

En ég ákvað að prófa.

Sá strax að maður þyrfti eiginlega að ýta til hliðar mörgum af þessum venjulegu góðu og gildu gerbakstursreglum sem ég og aðrir hafa oft verið að prédika.Þær eiga ekki við, virka ekki eða eru óþarfar. Deigið er ekki hnoðað neitt, svo dæmi sé tekið. Hvorki í upphafi né þegar það er mótað.

Ég byrjaði á grunninum, sem er bara einfalt hveitibrauð – hvítt hveiti, vatn, ger og salt. Ég hætti aldrei að undrast hvað þetta óskaplega einfalda og ódýra og hversdagslega hráefni getur orðið gott. Jújú, það má nota spelt og heilhveiti og alls konar kornblöndur. En maður á alltaf að byrja á hvítu brauðhveiti. Þegar búið er að ná árangri þar má fara að skoða blessaða hollustuna.

Sem sagt:

Fimm mínútna/tveggja vikna hveitibrauð

750 ml vatn, sem næst 40°C (má vera kaldara en þá tekur upprunalega lyftingin lengri tíma)
1 ½ msk þurrger (má örugglega nota minna en ég er ekki farin að prófa það enn)
1 ½ msk salt (eða eftir smekk, þetta er passlegt fyrir mig)
1 kg hveiti (próteinauðugt, ég hef notað Euroshopper-hveiti)

Deigið:
Vatnið velgt og sett í skál (hrærivélarskál, matvinnsluvél eða hvaða skál sem er) og gerinu stráð yfir. Látið standa í svona 1 mínútu og þá er salti og mestöllu hveitinu bætt út í og hrært – bara þangað til deigið er nokkurn veginn kekkjalaust. Það á að vera u.þ.b. eins og þykkt jólakökudeig, eða þannig að hægt sé að taka lauslega á því með hveitistráðum höndum án þess að það klessist mikið við. Afganginum af hveitinu bætt við eftir þörfum.

Ef þetta er gert í vél tekur allt saman svona 5 mínútur.

Sett í skál, plastfötu eða annað (ég nota leirkrukku), eitthvað breitt yfir og látið lyfta sér við stofuhita í u.þ.b. 2 klst. Gerir ekkert til þótt það sé lengur, gerir ekkert til þótt loftið fari að síga úr því. (Myndin sem birtist hér með er af deigi sem búið er að lyfta sér í 2 klst., give or take.)

Nú má alveg taka bita af deiginu og baka fyrsta brauðið en annars er ílátið sett í ísskáp, lok (eða plastfilma) sett ofan á – má þó ekki vera loftþétt – og látið standa til næsta dags. Eða næstu viku.

Þegar á að baka:
Þá stráir maður grófu maísmjöli (ég nota polenta) eða öðru grófu mjöli (jafnvel hveiti í neyð) á bretti eða plötu. Svo tekur maður deigílátið út, stráir hveiti á hendurnar, grípur ofan í deigið og slítur eða sker frá bita, sirka á stærð við greipaldin, og mótar hann hratt. Ekki með því að hnoða eða rúlla, heldur með því að teygja – ef á t.d. að gera kringlótt brauð er deiginu haldið í báðum lófunum (hveitistráðum) og teygt á yfirborði kúlunnar en endarnir teknir saman undir henni (erfitt að lýsa þessu). Ef á að gera aflangt brauð, t.d. baguette, er teygt á deiginu og það rúllað í lengju milli hveitistráðra lófanna (laust). Setur það svo á maísmjölstráðu plötuna, breiðir ekkert yfir, og lætur bíða í um 20 mínútur.

Þetta tekur allt svona 2 mínútur ef maður er vanur en getur vissulega tekið lengri tíma ef illa gengur að móta deigið. En brauðið verður jafngott þótt það verði asnalegt í laginu.

Eftir 20 mínútur er ofninn stilltur á 225°C eða svo. Um leið setur maður pizzastein, leirdisk, óglerjaða flís eða eitthvað slíkt inn og hitar með. Mætti líka nota römertopf eða bara eldfast leirmót – en best er þó að bökunarplattinn sé óglerjaður. (Minn er það reyndar ekki.) Ég set líka eldfasta skál með dálitlu vatni í á botninn á ofninum (má líka nota t.d. lítinn stálbakka og þá þarf ekki að setja vatn í hann strax). Hita í 20 mínútur og brauðið heldur áfram að lyfta sér á meðan.

Rétt áður en brauðið fer í ofninn annaðhvort strái ég hveiti á það eða pensla það með vatni, sker djúpa skurði í það með beittum hníf, tek bökunarplattann út úr ofninum, renni brauðinu gætilega af plötunni yfir á brennheitan bökunarplattann (ætti að vera auðvelt út af maísmjölinu) og set það strax í ofninn. Um leið helli ég sjóðandi vatni í leirskálina og loka ofninum strax til að loka gufuna inni. Það gerir svo góða skorpu.

Þetta tekur kannski 2-3 mínútur.

Brauðið gæti þurft u.þ.b. hálftíma til að bakast. Og best að láta það a.m.k. hálfkólna á grind áður en það er skorið eða brotið. Þótt það sé erfitt.

Daginn eftir tekur maður svo annan bita af deiginu og gerir brauð úr honum. Sams konar eða eitthvað allt annað. Eða pítsubotn. Eða bollur. Og daginn þar á eftir eitthvað allt annað. Það er alls ekkert gert við deigið nema taka af því. Það er ekki verið að slá það niður, hnoða það eða,,næra” það eins og gert er við súrdeig, til dæmis (en reyndar kemur gjarna smá-súrdeigskeimur í það með tímanum, ekki er það verra).

Það bara bíður þarna og maður tekur af því þegar mann langar að baka. Og það er mjööög stór kostur fyrir ófyrirhyggjusamt folk eins og mig – maður getur búið deigið fyrir föstudagspítsuna til á þriðjudegi eða miðvikudegi ef því er að skipta. Bakað daglega eða þriðja hvern dag, deigið er þarna. Deig af þessu tagi á að geta geymst í allt að tvær vikur.

Þetta er líka sérlega hentugt fyrir einbúa – ég hef satt að segja ekki nennt að baka mikið eftir að ég varð ein vegna þess að mér finnst yfirleitt ekki taka því að búa til mjög lítinn skammt af gerdeigi og baka því oftast of mikið. En með þessu móti er það ekki vandamál, maður tekur bara þann skammt sem maður vill hverju sinni og geymir hitt. Auk þess þolir þetta brauð mun betur geymslu en venjulegt heimabakað brauð.

Og það tekur í alvöru bara fimm mínútna vinnu á dag. Fyrir mig allavega.

Og þetta eru bestu brauð sem ég hef bakað.

Forspá völva

Mér finnst að Vikan ætti að fá Þorgerði Katrínu til að sjá um völvuspána næst.

Hún sagði jú í vetur að það væru ,,spennandi tímar framundan hjá Sjálfstæðisflokknum".

Óhætt að segja að það hafi ræst ... eða allavega kvað vera mikil spenna í flokknum ...

Súrdeigsbrauð

Súrdeigsbrauð dagsins. Með alveg hreint einstaklega bragðgóðri skorpu. Og nú ætla ég að fara að búa til nýtt deig og baka úr því fram eftir vikunni.

Kannski ekki raunhæft að baka brauð á hverjum morgni - það má reikna með 30-40 mínútna lyftingu eftir að brauðið er tekið úr ísskápnum og svo 25-35 mínútna bökunartíma - en ekkert mál að baka þegar maður kemur heim úr vinnunni og þetta brauð þolir mjög vel að bíða til næsta dags, mun betur en venjulegt heimabakað brauð.

Í þá gömlu góðu daga - eða hvað?

Ég fór að hugsa áðan í framhaldi af færslu hjá Gunnu systur á Facebook, og af því að maður heyrir fólk svo oft tala um afturhvarf til gamalla tíma og hvað allt hafi nú verið miklu betra í gamla daga - mundi ég vilja hverfa aftur frá ári kreppunnar 2009 til árs sakleysisins (je ræt) 1974?

Ég skrifaði einmitt eitthvað um þetta í fyrrahaust (fyrir hrun) af því að þá hafði ég verið að fletta gömlum blöðum í tengslum við vinnu við bókina hennar Erlu Bolla: ..En þarna var á nánast hverri baksíðu frétt um einhvern sem hafði verið drepinn eða barinn í klessu eða rændur eða hafði dáið voveiflega eða slasast illa eða eitthvað slíkt. Og utanlandsferðir hækkuðu um 20% og brennivínið um 25%, flugfargjöld um 50% og það voru slegin verðbólgumet og bensínið var komið í 52 krónur (nújæja) og kaffið hækkaði (og svo var kaffiskortur líka) og það var sett verðbólgumet. Og vextirnir hækkuðu og bankarnir voru illa staddir og skulduðu einhver ósköp."

Árið 1974 var ég líka 17 ára og eignaðist barn og var rugluð og ráðvillt og vissi ekkert hvert ég ætlaði mér. Og það voru stríð í heiminum og hryðjuverk og hungursneyðir og eiturlyf og mafíur og alls konar vesen. Ég er ekki frá því að heimurinn sé skárri ef eitthvað er. Ég mundi allavega ekki vilja skipta.

Ég er meira að segja með mun betri sjón núna en 1974, þökk sé sjónlagsaðgerðinni sem ég fór í fyrir fáeinum árum.

En kannski er maður bölvaður afturhaldsseggur og ég veit ekki hvað fyrir að vilja ekki taka undir það með bölsýnisspámönnum og heimsósómafólki að allt sé á leið til andskotans. Eða öllu heldur (því það er örugglega allt á leið til andskotans, bara litlu meira en venjulega), að allt hafi nú verið betra áður fyrr og heimurinn fari hríðversnandi og tómt svartnætti framundan.

Hægsteikt roastbeef

Ég steikti nautið reyndar við 110°C, allavega framan af, lækkaði hitann í 100°C þegar ég sá á kjöthitamælinum að steikingin gekk heldur hraðar en ég bjóst við. Slökkti svo á ofninum þegar kjarnahitinn var farinn að nálgast 60°C en lét kjötið standa í lokuðum ofninum í svona hálftíma. Alveg perfekt. Var búin að láta það standa í svona 2 klst við stofuhita og brúnaði það svo vel á pönnu á öllum hliðum áður en það fór í ofninn svo að steikingin fyrir þetta 1100 g stykki tók ekki nema svona 1 1/2 klst þrátt fyrir lágan hita.

Ég keypti þetta kjöt í Krónunni á skírdag; það voru ábyggilega tuttugu álíka stórir bitar þarna, allir merktir danskt roastbeef á 50% afslætti (kílóverðið var alltsvo bara 1600 krónur) en ég vildi bara þennan, hann var sá eini sem var verulega fallega fitusprengdur, það var næstum eins og hann væri í teinóttum fötum - ég er viss um að margir hafa sneitt hjá honum af nákvæmlega sömu ástæðu og fundist fagurrauðu bitarnir allt í kring girnilegri. Þeir voru örugglega góðir líka en ekki eins og þessi. Þetta var grófur vöðvi en ótrúlega meyr og safaríkur (það gerir fitusprengingin). Og töluvert bragðmeiri en t.d. nautalund hefði verið.

Ég kryddaði kjötið með nýmöluðum pipar, Maldon-salti og Coleman's-sinnepsdufti. Sósan var gerð úr safa sem rann úr kjötinu í steikarfatið að viðbættu vatni og nautakrafti, rjóma og Pedro Ximenes-sérríi og var svo góð að einkasonurinn tók hreinlega viðbragð þegar hann smakkaði hana. Ég þykkti hana ekki, lét hana bara sjóða aðeins niður.

Kartöflurnar voru Gullauga, soðnar til fulls og svo skornar í fjórðunga og steiktar í ólífuolíu á pönnu. Ég saltaði þær ekkert því ég vissi að sósan yrði frekar sölt.

Einfalt og afskaplega gott. - Og vænn kjötbiti í afgang, kannski geri ég roastbeef-samlokur úr nýbökuðu súrdeigsbrauði á morgun.

Milljón eða milljón og ein króna?

Ég sé að Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur túlka ,,yfir milljón" misjafnlega - Sjálfstæðismenn telja að það tákni allt sem er milljón og ein króna og þaðan af meira, Framsókn tekur milljón krónu upphæðirnar með.

Skiptir kannski ekki höfuðmáli. En listarnir eru allavega ekki fyllilega sambærilegir fyrir vikið.

Brauð, andalæknar og nautasteik

Ég er að nota páskana í brauðbaksturstilraunir, það er skemmtilegt. Skrifa örugglega meira um það fljótlega, þegar tilraunirnar eru aðeins lengra komnar - en ég held ég hafi aldrei nokkurntíma bakað betra brauð.

Ég svosem hef ekkert annað að gera þessa dagana, hef skakklappast um ýmist draghölt eða allavega stingandi við síðustu tíu daga - stundum með hækju sem eldra barnabarnið lánaði mér. Sennilega er þetta liðþófi, ég á allavega tíma hjá bæklunarlækni á föstudaginn. Verst var ég um miðja vikuna, þá var kvöl og pina að hreyfa vinstra hnéð minnstu vitund og verst af öllu þó þegarég lá útaf; ég svaf eiginlega ekkert í tvær nætur og óskaði þess heitt og innilega að andalæknirinn sem bjargaði mér hér um árið tyllti sér nú á rúmstokkinn. Kannski hann hafi komið á skírdagskvöld eða kannski var ég loksins farin að bryðja nógu stóran skammt af íbúfeni - allavega er ég mun skárri núna og kemst ferða minna hækjulaust. Innanhúss, ég hef nú ekki verið að leggja í langar gönguferðir utandyra. Fór þó í Bónus á laugardaginn og kom ekkert voðalega hölt til baka.

En þetta hafa annars verið einstaklega rólegir páskar, fyrir utan truflanir hér fyrir utan gluggann minn sem áður hafa verið nefndar. Og ekkert sem liggur fyrir nema steikja þennan nautakjötsklump sem liggur á eldhúsbekknum og á að komast upp í stofuhita áður en hann fer í ofninn við 100°C - já, ég þarf líklega að fara að kveikja á ofninum hvað úr hverju. Einkasonurinn ætlar svo að koma og skúra fyrir fatlaða móður sína og fá nautasteik að launum.

Og brauð, auðvitað.

Páskamorgunn á Grettisgötunni

Það er alltaf eitthvað að gerast á Grettisgötunni. Ég vaknaði einhverntíma upp úr átta við endurtekið bílflaut úti á götu. Fannst það alveg óþarfi svona á páskadagsmorgni - hef fengið að sofa óáreitt þann morgun eftir að ég flutti úr návígi við Hallgrímskirkju - svo að ég drattaðist á lappir og leit út. Sá nú engan bíl sem líklegur var til að hafa verið að flauta en aftur á móti stóð lögreglubíll á miðri götunni - í annað skiptið á rúmum sólarhring, nema þeir voru fleiri í fyrrinótt - og hjá honum ungur maður sem lögreglan var eitthvað að ræða við.

Ég svosem veit ekki hvað þeir voru að ræða og lögreglan keyrði fljótlega burtu. Þá gekk ungi maðurinn að húsi hér á ská á móti, opnaði dyrnar, fór úr öllu að ofan og henti inn í forstofuna. Fyrir innan voru tveir aðrir ungir menn sem líka fóru úr öllu að ofan. Svo gengu þeir fáklæddir eftir miðri Grettisgötunni í átt að Snorrabraut.

Ég fór og hitaði mér kaffi. Þegar ég kom aftur inn í stofu og leit út voru þeir að koma til baka. Ég staldraði við smástund til að gá hvort þeir fækkuðu fötum meira en þeir föðmuðust innilega, klæddu sig og kvöddust. Ég varð fyrir vonbrigðum. Og er engu fróðari um hvort þetta var eitthvert páskadagsritúal hjá þeim. Samt ekki viss um að þetta hafi verið upprisa, meira eins og þeir væru að gera sig líklega til að taka á sig náðir.

Í fyrrinótt var ég að festa blund um eittleytið þegar allt í einu gall við þessi dómadagshávaði beint fyrir utan svefnherbergisgluggann. Ég rauk upp og leit út; þá hafði einhver drukkinn deli á hvítum Mússójeppa keyrt utan í fjölda bíla í götunni og stungið af, en reyndar skilið eftir stærðar brot úr Mússóinum. Ég hélt reyndar fyrst að bílarnir sem hann skemmdi hefðu bara verið þrír (fyrir utan Mússóinn) en þeir voru víst einir sex. En sá sem verst var farinn var einmitt beint fyrir neðan gluggann minn.

Fólk dreif út úr húsinu á móti, þar var líklega einhvers konar samkvæmi (rólegheita þó) og gatan fylltist af fólki; svo komu löggubílar og vesen og ég sofnaði nú ekki á meðan. En gaurinn náðist víst fljótt, enda höfðu einhverjir náð númerinu og svo vantaði náttúrlega part í Mússóinn ...

Svona læti hafa ekki verið í friðsældinni á Grettisgötunni síðan róninn pissaði inn um kjallaraglugga nágrannans í fyrra.