Risahörpuskel með maríneraðri bleikju

Best ég setji hér inn uppskriftina að forréttinum frá miðvikudagskvöldinu. Ég var eiginlega að blanda saman tveimur réttum og var ekkert viss um að það mundi virka - þ.e. rjómasósan á móti sítrusmaríneruðum fiski - en það var í fínu lagi af því að ég lét silunginn ekki liggja lengi og lét svo allan safa renna vel af honum, auk þess sem ég hafði hann í rauninni alveg aðskilinn á diskinum - held að það hefði ekki virkað að blanda sósunni saman við hann (það gerist náttúrlega í munninum en þá er það allt annað mál).

Þetta er forréttur fyrir fimm fullorðna og þrjú börn en börnin borða bara parmesanstengurnar. Og mikið af þeim.

Risahörpuskel með maríneraðri bleikju

1 pk. risahörpuskel (6-7 stk.)
1 bleikjuflak (Klausturbleikja), um 150 g
safi úr ½ sítrónu
safi úr 1 límónu
2 msk esdragon, saxað (mætti líka nota basilíku)
pipar
salt
1-2 msk paprika, mjög smátt söxuð
1 msk vorlaukur, smátt saxaður
1 tsk olía
100 ml rjómi

Hörpuskelin látin þiðna. Bleikjan roðflett, beinhreinsuð og skorin í bita, ½-1 cm á kant. Sett í skál, sítrónusafa, límónusafa, 1 msk af esdragoni og dálitlum pipar blandað saman við og látið standa í kæli í ½-1 klst. Þá er safinn látinn renna vel af bitunum, þeir saltaðir ögn og þeim síðan dreift (ásamt papriku- og vorlauksbitum) í hring á kringlótta diska (ekki mjög stóra) og eyða höfð í miðjunni. Þykkbotna panna hituð mjög vel, olían sett á hana og dreift úr henni, hörpuskelin krydduð með pipar og salti og snöggsteikt við háan hita í 1-1 ½ mínútu á hvorri hlið. 1 hörpuskelfiskur settur á hvern disk (ef eitthvað gengur af má skera það í bita og skipta því á diskana). Rjómanum hellt á pönnuna, 1 msk af söxuðu esdragoni stráð yfir, kryddað með svolitlum pipar og salti og látið sjóða í um ½ mínútu og þá er pannan tekin af hitanum og um 1 msk af sósu ausið yfir hvern hörpuskelfisk. Parmesanstöng lögð á diskbarminn og borið fram strax.

Parmesan-smjördeigsstengur:
1 pakki smjördeigsplötur (5 stk.)
svolítið hveiti
1 eggjarauða
50 g parmesanostur, nýrifinn

Smjördeigsplöturnar látnar þiðna og síðan flattar svolítið út á létt-hveitistráðu borði. Penslaðar með eggjarauðu og helmingnum af ostinum stráð yfir og þrýst létt niður. Svo er þeim snúið við, hin hliðin pensluð og afganginum af ostinum stráð á hana. Skornar í ræmur með kleinujárni eða pítsuhjóli, snúið upp á þær nokkrum sinnum og þeim síðan raðað á pappírsklædda bökunarplötu. Bakaðar í 215°C heitum ofni í um 15 mínútur, eða þar til þær hafa blásið vel út og tekið góðan lit. (Best að taka eina út fyrst til að athuga hvort hún er ekki örugglega fullbökuð.)

Miðbæjarrölt

Ég rölti aðeins í bæinn áðan, aðallega til að heilsa upp á Önnu á Ósushi og athuga hvort eitthvert tjón hefði orðið hjá þeim þarna í næsta húsi við eldsvoðann. Til allrar hamingju virtist það vera lítið - nema eitthvert hráefnis- og rekstrarstöðvunartjón - en hún var náttúrlega á fullu að þrífa allt hátt og lágt. Ég fann enga reykjarlykt inni en um leið og ég nálgaðist svaladyrnar, sem stóðu opnar, var hún nokkuð greinileg.

Það var ljótt að sjá rústirnar. Án þess að ég hafi nú mjög eindregnar skoðanir á málinu, þá finnst mér út í hött að endurbyggja húsin alveg eins og þau voru (ekki að þau hafi verið óbreytt frá upphafi) en það á heldur ekki að vera einhver átta hæða gler- og stálhöll þarna. Það eru til millivegir.

Afmæli ljóskunnar

Gleðilegt sumar, öllsömul. Og þakka fyrir veturinn.

Í dag er afmælisdagur Jayne heitinnar Mansfield, sem hefði orðið 74 ára. Hún vann ýmsa titla á sínum ferli en sá eini sem hún hafnaði var Miss Roquefort Cheese - ,,Það hljómar einhvernveginn ekki rétt," sagði hún, Ungfrú Oroblue eða eitthvað slíkt hljómar óneitanlega betur en Ungfrú gráðaostur. En hún sagði reyndar líka: ,,You know which title I like best? I like to be called mother."

Ég þarf eiginlega að fara að finna þetta ljóskupróf sem ég tók hér um árið aftur. Mér finnst einhvern veginn að mín innri ljóska sé meira í ætt við Jayne Mansfield en blessunina hana Önnu Nicole.

En hvorug þeirra var nú alvöruljóska.

Hamfarir, matarboð og ostar

Það gengur ýmislegt á hér í miðborginni, brennandi hús og sjóðheitur vatnselgur á Laugavegi. Nóg að gera hjá lögreglu og slökkviliði þennan síðasta vetrardag.

Hér á Grettisgötunni hafa þó ekki orðið alvarlegri hamfarir í dag en þær að dóttursyninum og bróðursyni mínum tókst í sameiningu að brjóta rússnesku ljósakrónuna á ganginum í boltaleik sem þar fór fram. Í óþökk minni náttúrlega. En við urðum sammála um að þetta væri hið besta mál því að nú kæmi ég því líklega í verk að kaupa nýtt ljós. Það hefur dregist í hálft ár. Það er nefnilega ekki vinnandi vegur að skrúfa brotnu peruna úr ljósastæðinu.

Ég fékk semsagt fólk í mat: snöggsteikt risahörpuskel með maríneraðri bleikju, esdragonrjóma og parmesan-smjördeigsstöngum, nautalund með velelduðum kartöflum og sveppasósu, litlar súkkulaðikökur með karamellurjóma og berjum. Alveg ljómandi barasta. Börnin fúlsuðu auðvitað við forréttinum (nema parmesanstöngunum) en með því var nú alltaf reiknað. Sauðargæran bætti sér það upp með því að biðja um ost eftir matinn. Venjulegan ost, sagði hann. Ég gaf honum hollenskan Maadammer og hann var himinsæll og bað um meira. Ég hef aldrei skilið af hverju ostar handa börnum eiga að vera gjörsamlega bragðlausir. Þessi drengur kann allavega að meta ostabragð.

Þýskuséníið

Ég var spurð áðan hvernig þýskukunnátta mín væri. Mér vafðist eiginlega tunga um tönn en sagði þó eins og satt er að ég gæti allavega lesið mataruppskriftir á þýsku.

Ég hugsa samt að ég eigi enn metið í MA í því að sitja styst í skriflegu þýskuprófi og ná því samt. Tæpar tíu mínútur. Ein bekkjarsystir mín sagðist varla hafa verið búin að skrifa nafnið sitt þegar ég stóð upp og skilaði prófinu; hún fékk sjokk því að hún hélt að hún hefði dottið úr sambandi og klukkutími væri liðinn ...

Mig minnir að ég hafi þurft að fá 3 í einkunn til að ná.

Formóðir með fortíð

Ég nefndi forfeður mína, þá kunnu feðga Axlar-Björn og Svein skotta, í kommenti á blogginu hennar Gurríar áðan. Og í einhverjum tengslum við það rifjaðist upp fyrir mér það sem segir í Íslendingabók um eina formóður mína, prestsdóttur af norðausturhorninu. Ég veit svosem ekkert um þessa konu annað en það sem þarna stendur en síðan ég las það hef ég oft velt henni og hennar sögu fyrir mér. Textinn um hana er svona:

,,Eftir að hún skildi við fyrri mann sinn sigldi hún til "Trolleborgar-verksmiðju og átti þar barn með meistara sínum. Litlu síðar stal hann verksmiðjukassanum og strauk, en náðist og var settur í fangelsi, en hengdi sig í fangelsinu. Valgerður kom síðar upp aftur og giftist Guðmundi Bjarnasyni", segir Einar prófastur."

Þarna er nú mikil saga sögð í fáum orðum og greinilega óvenjuleg kona á ferðinni. Hún var fædd 1760 og ekki nóg með að hún skildi við manninn sinn - sem var ákaflega fátítt á 18. öld - heldur sigldi hún til útlanda 1787 eða 88 til að læra eitthvað gagnlegt í verksmiðjunni hjá Rewentlow greifa á Brahetrolleborg; þangað fór einhver hópur af ungum Íslendingum seint á 18. öld til að læra tóvinnu. Eitthvað hefur ekki gengið sem skyldi í náminu (kannski barneignir eða þjófóttir meistarar hafi truflað) því að í skjölum rentukammersins er þetta að finna (ég hef ekki lesið bréfin, þetta er bara það sem ég fann á netinu):

,,Eiríkur Hoff sækir til Colbjörnsens um náðargjöf handa systurdóttur sinni, Valgerði Skaftadóttur, sem hefir óskað eftir að hætta námi við Brahetrolleborg og vill í stað þess fara í vefnaðarnám. 11. ágúst 1788."

,,Valgerður Skaftadóttir skrifar Colbjörnsen og biður um að fá 1 dal á viku fyrir þann tíma, sem hún hefir verið veik og ekki getað unnið. 12. desember 1788."

,,Valgerður Skaftadóttir, Elín Einarsdóttir og Ragnheiður Böðvarsdóttir segjast ekki geta komist af með það sem þær fá til að sjá sér farborða og sækja um að fá einn dal á viku uns þær komist heim til Íslands. 21. febrúar 1789."

,,Elín Einarsdóttir og Valgerður Skaftadóttir skýra frá því, að þær ætli að setjast að á Íslandi (í Reykjavík og Grundarfirði) og spyrja hvaða styrki þær muni fá. 16. apríl 1789."

,,Valgerður Skaftadóttir biður um að fá far með skipi til Suðurlands og hljóta einhvern styrk. 1. maí 1789"

,,H. Jensen rentuskrifari leggur fram reikninga yfir það fé sem greitt hefir verið til stúlknanna Ragnheiðar Böðvarsdóttur, Valgerðar Skaftadóttur og Elínar Einarsdóttur. 31. oktober 1789. Reikningar og kvittanir fylgja með."

,,Mangor borgarlæknir í Kaupmannahöfn sendir reikning að upphæð 10 dalir og 40 sk. fyrir að lækna tvær íslenskar stúlkur, og leggur til að Ragnheiði Böðvarsdóttur verði veittur einhver framfærslustyrkur. 16. nóvember 1789."

Ég veit ekki hvort Valgerður formóðir mín var önnur þessara veiku íslensku stúlkna og heldur ekki hvort hún fór heim 1789 eða seinna. Heldur ekki hvort hún vann eitthvað við Innréttingarnar (eða á Grundarfirði?) en sjálfsagt er hægt að finna eitthvað um það. Ekkert er heldur minnst þarna á barneignir eða hengda barnsfeður. Kannski fór hún bara beint á norðausturhornið aftur. Reyndar veit ég það næst um konuna að hún eignast dóttur (formóður mína) árið 1802 með síðari manni sínum, Guðmundi; þau hafa varla gifst löngu fyrir þann tíma því hann var fæddur um 1782 og því rúmum 20 árum yngri en Valgerður. Hún lifði hann þó og 1835, ári eftir að hann dó, var hún matvinnungur á Presthólum. Annað veit ég svosem ekki um hana - en þetta er reyndar töluvert. Hún átti allavega ekki hversdagslega ævi.

Systir bróður síns

Fyrir mörgum árum, þegar gagnlega barnið var í Hagaskóla, var hún látin kaupa heimagerða íslenskukennslubók eftir einn kennara skólans. Þegar ég fór að fletta bókinni fannst mér hún frekar klén og í henni var mikið um stafsetningar- og klaufavillur af ýmsu tagi. Mér fannst þetta ótækt og ég hafði samband við skólastjórann og tók málið upp á foreldrafundi. Ég fékk litlar undirtektir og nokkru síðar frétti ég af kennarastofunni í Hagaskóla að þar hefðu þau orð fallið að þessi kona sem hefði verið að kvarta yfir íslenskukennslubókinni, hún væri nú systir Eiríks Rögnvaldssonar. Og þar af leiðandi ekki marktæk, hvort sem það var sagt berum orðum eða ekki. Allavega var ég greinilega ekki að tala frá eigin brjósti.

Nú hef ég alltaf verið stolt af honum bróður mínum og þykir ekkert verra að fólk viti af tengslum okkar. En mínar skoðanir - hvort heldur er á mataruppskriftum eða kennslubókum barna minna, þótt í íslensku séu - sæki ég ekki til annarra. Og mér sárnaði það satt að segja ákaflega að vera ekki metin manneskja til að standa á bak við eigin skoðanir og gagnrýni.

Mér hefur allar götur síðan verið meinlega við það þegar ég sé eitthvað svipað. Þegar konur sem hafa skoðanir og láta þær í ljós eru afskrifaðar - eða allavega lítilsvirtar - með því jafnvel að nefna þær ekki einu sinni á nafn, heldur kenna þær við bræður sína, eiginmenn, feður ... Þetta hefur samt farið minnkandi og mér finnst ég oftast sjá þetta hjá eldra fólki og þá ekki síst körlum. Meðvitað fólk talar ekki svona. Hélt ég.

Þess vegna fannst mér það eins og blaut tuska í andlitið að sjá á femínistapóstlistanum fyrirsögnina ,,voruð þið búin að sjá pistil hennar systur hans sigga kára um klámið?" og konan ekki kynnt að öðru leyti þótt fullt nafn hennar komi skýrt fram á blogginu sem vísað er í. Undir þetta er tekið í öðrum pósti með orðunum ,,þá grunar mig að tenging þessarar Höbbu við Sigurð Kára sé svo við vitum hver pólitísk afstaða hennar sé".

Eru konur ekki í lagi? Ég þekki ekki Hafrúnu Kristjánsdóttur og er örugglega mjög ósammála henni um flesta hluti. En hún er greinilega kona með skoðanir og alveg manneskja til að standa fyrir þeim sjálf. Ég er viss um að hún er stolt af bróður sínum (sem NB er ekki einn af mínum uppáhaldsstjórnmálamönnum) - ekki síður en ég af mínum - en þarf ekkert að sækja skoðanir til hans. Þess vegna á að sýna henni eins og öðrum konum þá lágmarksvirðingu að nefna hana á nafn. Eða sleppa því allavega að stimpla hana bara sem ,,systur Sigurðar Kára". Ekkert að því að geta þess að hún sé það - en það á hvorki að vera eina kynningin á henni né aðalatriðið.

Ég veit að það er erfitt að vera alltaf sjálfri sér samkvæm. Ekki síst þegar kosningar nálgast. En mér þykir vont að sjá konur sem kenna sig við femínisma tala svona.

Árangursrík tiltekt

Þegar ég er að taka almennilega til, til dæmis í tilefni af einhverjum viðburðum í fjölskyldunni og svona, þá finn ég nú oft ýmislegt áhugavert. Samt hef ég aldrei fundið neitt viðlíka og hann Dhikri og félagi hans fundu þegar þeir voru að rutta til dóti vegna fæðingar nýju prinsessunnar í Marokkó - eða eins og blessaður karlinn hann Dhikri segir í tölvupósti til mín:

Good day to you,

I am Dhikri, currently serving His Majesty King Mohammed Ben Al-Hassan VI.During
the cleaning up excercise before the occasion of the birth, Wednesday, of
Princess Lalla Khadija,I and my colleague discovered a large sum of fund
totaling $25,000,000.00 (Twenty Five million US dollars), now being kept
safe in a finance & securities company.

Seinna í bréfinu fullvissar Dhikri mig um að mér sé nú alveg óhætt að hjálpa þeim smávegis með peningana:

There is no risk involved whatsoever due to the largest royal pardon granted
to mark the birth of his daughter.

Jamm.

Ég ætti samt að nota tækifærið og taka rækilega til í vinnuherberginu. Aldrei að vita hvað maður kann að finna.