Ég var á fundi núna í vikunni þar sem m.a. var lagt fram línurit með upplýsingum sem komu flatt upp á alla viðstadda og allar umræður á fundinum tóku mið af því. Það var ekki fyrr en fundurinn var búinn sem mér gafst kostur á að skoða línuritið betur og sá þá strax að ákveðið atriði í uppsetningunni var ákaflega misvísandi og olli því að línuritið gaf í rauninni kolrangar upplýsingar - eða öllu heldur, upplýsingarnar voru í sjálfu sér réttar en gáfu þó mjög ranga mynd. Þetta voru mistök þess sem gerði línuritið en ekki alls ekki viljandi rangtúlkun en minnti mig enn einu sinni á að ekki er alltaf allt sem sýnist þegar tölfræði er annars vegar.

Ég las nefnilega fyrir mörgum árum ansi góða bók sem heitir How to Lie With Statistics og fjallar einmitt um hvað ber að varast þegar verið er að rýna í tölur og tölfræði. Hann setur m.a. fram fimm spurningar sem maður á að spyrja:

1. Hver segir þetta?
2. Hvernig veit hann það?
3. Hvað vantar?
4. Skipti einhver um umræðuefni?
5. Er eitthvert vit í niðurstöðunni?

Ef ég hefði haft þetta í huga hefði ég strax farið að skoða línuritið betur því að niðurstaðan sem það gaf til kynna meikaði hreinlega ekki sens, það lá í augum uppi ef maður stakk aðeins við fæti og hugsaði málið - en svona línurit getur verið fjári sannfærandi og manni hættir til að taka strax mark á því og gleyma að skoða forsendurnar.

(Algjör útúrdúr: Af hverju segir Óli Gísli kokkur í Ísland í dag að á botninum sé ,,kröst eins og í ostaköku"? Hvað er athugavert við orð eins og ,,botn", ,,kexbotn", ,,mylsna" og fleiri sem vel mætti nota?)