Það kom fram tillaga um að ég setti þennan samanburð hér inn og ég get vel orðið við því. Skáletraði textinn er greinin af brudkaup.is, hitt er úr Matarást.

Jarðarber eru táknræn ávöxtur rómantíkurinnar og ástarinnar og hver fellur ekki fyrir súkkulaðihjúpuðum jarðarberjum og góðu kampavíni. Jarðarber eru jú flest hjartalaga.

Jarðarber eru að upplagi ekki eiginleg ber heldur blómabotn jarðarberjablómsins. Litlu örðurnar sem líta út eins og fræ eru hin eiginlegu aldin sem hver um sig geyma lítið fræ. Líkt og brómber og hindber er jarðarberið samsettur ávöxtur, þó svo að uppbygging þess sé eilítið frábrugðin og mun þéttari.
Satt að segja er jarðarberið (Fragraria) ekki eiginlegt ber, heldur blómbotn jarðarberjablómsins. Hin eiginlegu aldin eru örðurnar utan á berinu, sem margir halda að séu fræ. Raunar er hver þeirra fullkomið aldin og inni í því er svo fræ. Jarðarberið er því í raun samsettur ávöxtur eins og hindber og brómber en þar sitja aldinin saman í þéttum klasa.

Jarðarber þykja ekki aðeins hnossgæti nú á tímum. Þau voru tínd á tímum Rómverja og jarðarberjarækt var stunduð af indjánum í Ameríku og Frökkum frá því á 15.öld. Sú tegund jarðarberja og þau sem þá uxu villt eru mun smærri en þau sem helst eru ræktuð nú á tímum. Snemma á 18.öld náðu Frakkar fyrstir að rækta fram jarðarberið í þeirri stærð sem við þekkjum í dag og notum til þess blöndun villijarðarberja.
Lítil, villt jarðarber voru tínd á tímum Rómverja og Frakkar stunduðu jarðarberjarækt a.m.k. frá því á fimmtándu öld. Indíánar í Ameríku ræktuðu þau einnig í einhverjum mæli. Jarðarber eins og við þekkjum þau nú eru ekki ýkja gamalt fyrirbæri. Þau voru ræktuð fram í Frakklandi snemma á átjándu öld með kynblöndun villijarðarberja frá Chile við evrópskar tegundir en urðu ekki algeng þar í landi fyrr en eftir 1820.

Í dag eru jarðarber ræktuð víðsvegar um heiminn og þau má fá allt árið um kring en þó helst snemma sumars.
Þau eru nú ræktuð víða um heim og fást allt árið en mest er þó um þau snemma sumars.

Reyndar þekkjum við Íslendingar þessa smávöxnu tegund jarðarberja sem vaxa villt sumsstaðar á lyngmóum og eru ræktuð í heimagörðum. Villtu jarðarberjaplönturnar sem vaxa hérlendis kallast fragaria vesca en vegna aðstæðna og tíðarfars ná þær því miður oft á tíðum ekki fullum þroska.
Hérlendis vex víða villt jarðarberjalyng (Fragaria vesca) en berin ná oft ekki að þroskast.

Fyrir áhugasama jarðarberjaunnendur má nefna nokkur afbrigði jarðarberja. Fyrst er það Gorella, sem er eins og nafnið bendir til, stórvaxið og óreglulegt afbrigði og fremur snemmsprottið. Red Gauntlet er annað afbrigði sem þroskast þegar nær dregur hausti og er reglulegra að lögun.
Gorella er stórvaxið, snemmsprottið afbrigði og eru berin oft mjög óregluleg að lögun. Annað nokkuð stórt afbrigði er Red Gauntlet, sem er þó mun reglulegra og er mest um það síðsumars.

Fraise du bois eru þekkt, smágerð, villi- eða skógarafbrigði og virkilega ljúffeng og bragðmikil. Farið er að rækta þau sérstaklega af þeim sökum.
Villijarðarber eða skógarjarðarber (fraise du bois) eru víða í miklum metum vegna ljúffengs bragðsins og ilmsins og er jafnvel farið að rækta þau. Þau eru miklu minni en venjuleg jarðarber.

Litur jarðarbersins er marktækur mælikvarði á þroskastigið, en það sama þarf ekki að vera satt um bragðið. Ber sem eru ljós að lit og bragðdauf eru ekki fullþroskuð, þó ber að athuga að til eru ljós og nærri hvít afbrigði jarðarbersins.
Ber sem ekki eru nægilega þroskuð eru ljós að hluta og bragðlítil.
Oftast eru berin hárauð en einnig eru til ljós eða nærri hvít ber.

Eftir því sem berin eru rauðari því meiri er ilmurinn, en bragðið þarf ekki endilega að vera meira fyrir vikið. Bragðið er háð ræktunaraðstæðum og til dæmis eru gróðurhúsaræktuð jarðarber oftar bragðminni þó að þau séu rauð og falleg. Bragðið kemur gjarnan best fram ef berin eru borin fram við stofuhita.
...yfirleitt má segja að því þroskaðri sem berin eru, þeim mun ilmríkari séu þau. Gróðurhúsaræktuð jarðarber eru líka oft bragðlítil, þótt þau séu hárauð og falleg. Berin eru bragðmest ef þau eru við stofuhita þegar þau eru borin fram.

Jarðarber eru flest hjartalaga en lögun þeirra getur þó verið mismunandi eftir afbrigðum.
Lögunin er misjöfn eftir afbrigðum en flest jarðarber eru þó hjartalaga.

Þegar velja skal jarðarber er mikilvægt að þau sé stíf, þurr og vel rauð á litinn. Gæta þarf vel að skemmdum berjum og hætta er á að ef eitt ber í bakkanum er myglað að fleiri séu það einnig. Mikilvægt er að krónublöðin og jafnvel stilkurinn séu á og best er að fjarlægja það ekki fyrr en rétt áður en jarðarberin eru skoluð og borðuð. Ef krónublöðin hafa verið fjarlægð er hætta á að jarðarberin sjúgi í sig vatn og linist upp þegar þau eru þvegin. Sykri ætti heldur ekki að strá á jarðarberin fyrr en rétt fyrir neyslu því sykurinn dregur í sig safann og berin linast upp.
Berin geymast ekki vel og rétt er að forðast berjabakka þar sem einhverja myglu er að sjá, jafnvel þótt aðeins eitt ber sé myglað, því myglusveppurinn getur verið ótrútlega fljótur að dreifa sér um meirihluta bakkans. Ef krónublöðin hafa verið fjarlægð geymast berin enn verr en ella og þá sjúga þau líka í sig vatn og linast upp þegar þau eru þvegin. Blöðin á því ekki að taka af fyrr en eftir að búið er að þvo berin. Ekki ætti að strá sykri á ber ef þau eiga að bíða eitthvað því hann dregur úr þeim safann og þau linast upp.

Jarðarber eru oftast borðuð fersk eins og þau koma fyrir, gjarnan með ís eða rjóma og sykri og ekki sakar að hafa þau með örlítilli stökkri súkkulaðibráð til hátíðarbrigða.
Jarðarber eru borðuð eins og þau koma fyrir, gjarna með rjóma og sykri,

Fersk jarðarber eru falleg í skreytingar ýmiskonar og einnig, ásamt öðrum ávöxtum, sem hollt snakk á ávaxtabakka, jafnvel með ostum og fersku grænmeti.
Þau eru líka mjög mikið notuð í skreytingar á kökur og ábætisrétti og einnig í salöt, bæði ávaxtasalöt og grænmetissalöt.

Jarðarber má einnig nota í ýmiskonar eftirrétti, ís, shake, salöt, bökur og kökur.
en einnig höfð í margs konar eftirrétti, ís, tertur og bökur.

Laga má sósur, hlaup og sultur úr jarðarberjum og þau má sjóða niður. Við það að sjóða berin niður breytist áferð þeirra mikið og þau verða lin og maukkennd. Eftir frystingu og niðursuðu henta þau best í grauta, sultu, hlaup og ábætisrétti.
Úr þeim eru gerðar sósur og þau eru soðin í sultu. Þau fást einnig niðursoðin og frosin en eru þá býsna ólík ferskum berjum, lin og maukkend, þótt þau henti ágætlega í grauta, sósur og bökur.

Þegar frysta á jarðarber er best að skola þau skamma stund undir rennandi köldu vatni með krónublöðunum á, setja þau á sigti og láta vatnið renna af, velta þeim rökum upp úr sykri og frysta á bökkum þar sem þau snerta ekki hvert annað. Þegar berin eru gegnfrosin má pakka þeim í aðrar umbúðir og frysta þannig. Þegar þíða á berin á nýjan leik er það gert með því að dreifa þeim á bakka með góðu bili á milli.
Ef þau eru fryst heima er best að skola þau, velta þeim rökum upp úr sykri og frysta þau á bakka, þannig að þau snerti ekki hvert annað. Þegar þau eru frosin má setja þau í umbúðir en þegar þau eru þídd eru þau aftur lögð á bakka.

Helstu næringarefni jarðarberja eru C-vítamín og fólasín sem þau eru mjög rík af. Einn bolli eða um 100 g af ferskum jarðarberjum innihalda aðeins 45 he, en meira en ráðlagðan dagskammt af C-vítamíni. Margir telja að jarðarber hafi þvagræsandi áhrif og séu því góð gegn gigt.
Í 100 g af ferskum jarðarberjum eru innan við 40 he og þau eru C-vítamínauðug. Berin hafa þvagræsandi áhrif og eru því talin góð gegn gigt.

Höfundur: Fríða Rún Þórðardóttir , næringarfræðingur.
Eða þannig ...